Kultura organizacyjna to zbiór wartości, przekonań, norm społecznych i zwyczajów, które charakteryzują konkretną organizację. Jest ona istotnym elementem porządkującym działania firmy, definiującym jej cel i wyznaczającym kierunek rozwoju. Dlatego też świadome rozpoznanie typu kultury organizacyjnej w danym przedsiębiorstwie przekłada się na skuteczne zarządzanie oraz budowanie pozycji na rynku i podejmowanie właściwych decyzji dotyczących przyszłości firmy.
Model Camerona i Quinna
W ustaleniu profilu kulturowego organizacji najczęściej wykorzystuje się Model wartości konkurujących Camerona i Quinna. Bazuje on na dwóch przeciwstawnych osiach, na których opisane są konkurujące wartości. Pierwszy wymiar odnosi się do elastyczności, samodzielności i dynamiczności przeciwstawionych niezmienności, porządku i kontroli. Drugi wymiar przedstawia orientację na wewnętrzne sprawy organizacji oraz orientację na pozycję w otoczeniu. Po nałożeniu na siebie obydwu wymiarów wyodrębnione zostają 4 typy kultur: klan, adhokracja, hierarchia i rynek.
Klan
Z kulturą klanu identyfikują się najczęściej organizacje typu rodzinnego związane z wartościami takimi jak bliskie relacje, współpraca i odpowiedzialność. Pracownicy firmy, w której panuje kultura klanu, są obdarzeni zaufaniem przełożonych, w związku z czym często podejmują delegowane im zadania. Współtworzą również kulturę danej organizacji przez wkład w wyznawane wartości oraz panujące zwyczaje. A wszystko w przyjaznej atmosferze pracy, gdzie buduje się partnerskie relacje z klientami.
Adhokracja
Dla kultury adhokracji charakterystyczne jest zarządzanie sytuacyjne i koncentracja na sprawach zewnętrznych przedsiębiorstwa. Organizacje podejmują decyzje w sposób nagły – zwykle reagując na pochodzące z zewnątrz szanse i zagrożenia. Firmy związane z kulturą adhokracji nastawione są na innowacje (produktowe i usługowe) mające zapewnić im sukces rynkowy. W tego typu organizacjach liczy się zatem przede wszystkim kreatywne podejście do problemu, podejmowanie ryzyka oraz rozwijanie zdolności adaptacyjnych w trudnych i zmiennych warunkach.
Hierarchia
Kultura hierarchii w przedsiębiorstwie charakteryzuje się z kolei dużym stopniem kontroli oraz formalizacją działań i relacji. Ogromną wagę przykłada się do obowiązujących procedur postępowania i regulaminu. Na ich podstawie podejmuje się wszystkie decyzje w firmie. W pracy zaś liczy się wydajność, wysoka efektywność i szybka realizacja zadań.
Kultura rynku
W organizacjach identyfikujących się z kulturą rynku istotne znaczenie mają wyniki, wydajność i stojący za nimi zysk. Takie podejście pociąga za sobą nastawienie rywalizacyjne i nieustanne dążenie do sukcesu. Celem działań firmy jest zdobycie przewagi rynkowej oraz utrzymywanie relacji zewnętrznych, które przyczyniają się do wzrostu firmy.
Jak badać kulturę organizacji
Przeprowadzenie badania kultury danej organizacji na podstawie modelu wartości konkurujących odbywa się przez udzielanie odpowiedzi na pytania związane z czterema wyodrębnionymi w modelu obszarami. Do każdego z pytań przypisane są 4 odpowiedzi, między które należy rozdzielić punkty z dostępnej puli. Im więcej punktów, tym bardziej dana odpowiedź odzwierciedla sytuację panującą w firmie. Punkty przyznaje się dwukrotnie – w odniesieniu do aktualnego stanu oraz stanu pożądanego. Jeśli rozbieżność w odpowiedziach jest duża – przedsiębiorstwo potrzebuje wprowadzenia zmian. Głównym zadaniem respondentów jest m.in. ocena charakteru przedsiębiorstwa, czy stylu zarządzania.
Agnieszka Figlus, Konsultant w agencji doradztwa personalnego TEST komentuje:
Integracja potrzeb organizacji z oczekiwaniami, potrzebami i celami pracowników jest bardzo istotnym elementem efektywnego funkcjonowania organizacji. Identyfikowanie się pracownika z wartościami i celami firmy wpływa bardzo pozytywnie na budowanie jego zaangażowania w podejmowane działania oraz przywiązania do organizacji.
Rozwój firmy
Badanie kultury organizacyjnej przeprowadza najczęściej agencja doradztwa personalnego, lub wewnętrzne działy HR dysponujące odpowiednimi narzędziami. Warto przeprowadzać je cyklicznie, każdorazowo wykonując analizę porównawczą wyników obecnej i poprzednich edycji. Dzięki przyjęciu takiej strategii możliwe jest uzyskanie pełnego obrazu sytuacji panującej w firmie.
Przemyślane budowanie kultury organizacyjnej ma ogromne znaczenie dla rozwoju każdej firmy oraz wpływa na wskaźnik fluktuacji kadr. Swoje działania warto zatem oprzeć na świadomości różnic między poszczególnymi typami kultur organizacyjnych. Istotna jest również znajomość narzędzi służących do przeprowadzenia badań we własnej firmie. Dobrą praktyką może okazać się przy tym korzystanie z zasobów agencji doradztwa personalnego lub zasięgnięcie porady w wewnętrznych działach HR.
